TURI-TURIAN DATU PARNGONGO
By: Jonny Hartono Sidabutar
I.        BORU TAGAN-TAGAN DAIRI
Datu Parngongo ima siampudan ni ompunta Raja Sirumaganjang. Tarbarita
 do ompunta on na malo jala marhadatuon. Jala sahat tu daerah Barus do 
anggo pardalanan ni ompunta on laho manguji hamaloanna i. Di sada tingki
 mulak sian daerah Barus mangalewati daerah Dolok Sanggul (huta ni marga
 Lumban Gaol), dibege ompungi ma sada soara ni parompuan marende mansai 
tabo begeon. Sai lulu-lulu ma ompunta on didia do parompuan na marende 
i. Jala disungkuni ompungi ma parhuta i, alai dang adong na olo 
pabotohon. Akhirna sahat ma ompuntai tu sada jabu ala hira-hira sian 
jabu i do dibege ompunta soara i. Dung marsantabi ompuntai i tu parjabu i
 laos dipaboa ma sangkap na ima naeng marsitandaan dohot na marende i.
Ala sai dipangidohon ompunta do naeng marsitandaan dohot parompuan na
 marende i, dibahen amang parjabu i ma parpadanan dohot ompu i, ima molo
 naeng berengon ni ompunta parompuan i ba ingkon boanon ni ompunta ma i 
gabe sinondukna. Ala nunga tung mansai tabo panghilalaon ni ompung i di 
ende dohot soara ni parompuan na binegena gabe dioloi ompungi ma. Dung i
 dipatuduhon ma tu ompung i sada parompuan na mansai metmet na digoari 
Tagan-Tagan Dairi.
Tarsonggot ma Datu Parngongo marnidasa, alai ala naung didok Datu 
Parngongo hatana ondeng, diboan ma boru Tagan-tagan Dairi mulak tu huta 
na tu Tamba. Di tonga dalan didok Datu Parngongo ma tu parompuan i na 
naung adong hian do parsondukna di Tamba (ima boru Pasaribu), jala 
disungkun boha ma bahenon nasida asa boi marsaripe. Dungi dialusi 
Tagan-tagan Dairi jala dipangido asa andorang so sahat nasida di huta, 
didok ma asa ditinggalhon ompungi ibana di sada batu, jala ingkon 
tomu-tomuon ni keluarga ni Datu Parngongo ma ibana tu batu i.
Dioloi Datu Parngongo ma na nidok ni Tagan-tagan Dairi i. Andorang so
 sahat tu huta di bahen ma ulos na tu Batu asa adong inganan ni 
Tagan-tagan Dairi. Dungi laho ma ibana tu huta pabotohon tu natorasna na
 mamboan boru muse ibana. Rap ma Datu Parngongo manomu Tagan-Tagan Dairi
 tu inganan na i. Dung sahat disi dijumpangi nasida ba sada parompuan na
 uli, ai nunga maruba Tagan-tagan Dairi gabe pardaging na normal. 
 Tarsonggot do Datu Parngongo marnidasa. Alai dung dipatorang parompuan I
 na ibana do Tagan-tagan Dairi, diboan ma ibana masuk tu huta. Laos 
dipestahon ma disi.
Dung sadia leleng ro ma Raja Lumban Gaol mangebati huta Tamba naeng 
marnida boru dohot hela nasida. Ala ndang dijumpangi nasida be 
Tagan-tagan Dairi na metmet i, muruk ma nasida tu Datu Parngongo ai 
dipingkir nasida na diambolongkon Datu Parngongo boruna. Jala ndang 
porsea Raja Lumban Gaol i na naung maruba boru nai. Alai ala sai margogo
 do parompuan I mandok na ibana do si Tagan-tagan Dairi gabe diparo Raja
 Lumban Gaol i ma babiat na  na sai rampak hian dohot si Tagan-tagan 
Dairi.  Dung ro babiat i pintor diumma babiat i ma tangan ni si 
Tagan-tagan Dairi. Gabe porsea ma Raja Lumban Gaol i na parompuan i do 
boruna ima si Tagan-tagan Dairi. Dung i marpesta bolon ma nasida di huta
 I manghalashon na masa i.
(Turi-turian on hudapot sian piga-piga natua-tua, jala sian pomparan 
ni Raja Ihutan Lumban Gaol pe tong do songon i didokhon. Di tingki 
marpesta tugu Raja Lumban Gaol di Dolok Sanggul taon 2009, diundang 
panitia do pomparan ni Datu Parngongo. Jala talehon do horbo nab alga 
songon siluanta tu Tulangta Lumban Gaol).